بدیهی است که دوران بارداری و زایمان همراه با احساسات شگفت‌انگیز مادری و اتصال عمیق به فرزند یکی از مراحل بی‌نظیری در زندگی یک زن است. اما این مرحله همچنین با چالش‌ها و تغییرات فیزیولوژیک و روانی بسیاری همراه است که می‌تواند بر سلامت روانی و فیزیکی مادر تأثیرگذار باشد. یکی از این چالش‌ها، اختلالات خوردن پس از زایمان است که می‌تواند تجربه مادران را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
اختلالات خوردن پس از زایمان شامل مجموعه‌ای از مشکلات تغذیه‌ای است که از کاهش تا افزایش اشتها و وزن می‌تواند شامل باشد. این اختلالات می‌توانند به عنوان نشانه‌هایی از مشکلات روانی، اجتماعی، یا فیزیولوژیک عمیق‌تر مداخله کنند و در نتیجه، سلامت مادر و حتی رابطه وی با فرزندش را تحت تأثیر قرار دهند.
با توجه به اهمیت و تأثیرگذاری این موضوع بر روی سلامت مادر و نوزاد، ارائه یک بررسی جامع و اجمالی از علل، عوامل مؤثر، و راهکارهای مداخله برای مدیریت اختلالات خوردن پس از زایمان بسیار اساسی به نظر می‌رسد. در این مقاله از وبسایت سعیده سعیدی، به بررسی این موضوعات خواهیم پرداخت و سعی خواهیم کرد تا نقش تغذیه، عوامل روانی و اجتماعی، و راهکارهای مداخله در بهبود وضعیت تغذیه و سلامت روانی مادران پس از زایمان را روشن نماییم.
اختلال خوردن پس از زایمان چگونه است؟
اختلال خوردن پس از زایمان یک وضعیت که ممکن است شامل مشکلات مختلف تغذیه‌ای باشد که در دوره پس از زایمان رخ می‌دهد. این اختلالات می‌توانند از کاهش اشتها و وزن تا افزایش اشتها و اضافه وزن شامل باشند. به عنوان مثال:
کاهش اشتها: برخی مادران ممکن است پس از زایمان از اشتهای کمتری نسبت به قبل از زایمان رنج ببرند. این می‌تواند به دلیل استرس، اضطراب، افسردگی، خستگی شدید، یا نگرانی نسبت به مراقبت از نوزاد باشد.
افزایش اشتها: برخلاف حالت قبل از زایمان، برخی مادران پس از زایمان ممکن است با افزایش اشتها مواجه شوند که ممکن است منجر به مصرف زیاد غذا و افزایش وزن بیش از حد شود. این ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی، تغییرات در الگوی خواب، یا افزایش تنش‌ها و فشارهای روانی باشد.
اختلالات تغذیه‌ای: مشکلات مربوط به تغذیه ممکن است شامل کمبود مواد مغذی مانند آهن، ویتامین‌ها، یا پروتئین باشد که می‌تواند منجر به عوارضی نظیر ضعف عمومی، خستگی، بی‌اشتهایی، و ضعف ایمنی شود.
اختلالات روانی: اختلالات خوردن پس از زایمان ممکن است با عوارض روانی نظیر اضطراب، افسردگی، و استرس همراه باشد که می‌تواند تأثیر بسیاری بر روی الگوی خوردن داشته باشد.
مهم است که توجه داشته باشیم که این مشکلات ممکن است تأثیرات مختلفی بر سلامت مادر و نوزاد داشته باشند. برای مدیریت و درمان این اختلالات، توجه به مشاوره پزشکی، روان‌شناسی، و تغذیه‌ای ضروری است تا مادران بتوانند بهترین مراقبت را برای خود و نوزاد خود ارائه دهند.
عوامل اختلال خوردن بعد از زایمان چیست؟
اختلالات خوردن پس از زایمان ممکن است از عوامل گوناگونی ناشی شوند. در زیر به برخی از دلایل این اختلالات اشاره می‌کنم:
تغییرات هورمونی: پس از زایمان، سطوح هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد، در حالی که سطوح هورمون پرولاکتین بالا می‌رود. این تغییرات هورمونی می‌تواند به تغییرات در خلق و خو، اشتها و تغذیه منجر شود.
اضطراب و استرس: تجربه زایمان و مراقبت از نوزاد جدید ممکن است باعث ایجاد استرس و اضطراب شود که می‌تواند به دلیل افزایش یا کاهش اشتها، مشکلات خوردن را تشدید کند.
افسردگی پس از زایمان: افسردگی پس از زایمان یک اختلال روانی مشترک است که ممکن است با مشکلات خوردن همراه باشد. این افسردگی ممکن است باعث کاهش اشتها و وزن، یا افزایش اشتها و اضافه وزن شود.
نقص تغذیه: مراقبت از نوزاد جدید، کاهش زمان و انرژی برای تهیه غذاهای سالم، و عدم توجه به تغذیه مناسب ممکن است منجر به نقص تغذیه و مشکلات خوردن شود.
نقص خواب: کاهش زمان خواب و تغییرات در الگوی خواب پس از زایمان می‌تواند به افزایش استرس و اضطراب، و در نتیجه مشکلات خوردن منجر شود.
تغییرات روانی: تغییراتی در روابط خانوادگی، نقش مادری، و تغییرات در احساسات و انتظارات شخصی ممکن است به اختلالات خوردن پس از زایمان منجر شود.
سابقه خانوادگی اختلالات خوردن: زنانی که اعضای خانواده‌ی آن‌ها از اختلال خوردن رنج می‌برند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال خوردن باشند. ژنتیک نقش مهمی در ایجاد اختلالات خوردن دارد و سابقه‌ی خانوادگی بیماری روانی می‌تواند حساسیت را در کنار سایر عوامل افزایش دهد.
رژیم غذایی پس از زایمان برای کاهش وزن: مادرانی که پس از زایمان برای کاهش وزن رژیم می‌گیرند ممکن است خود را در معرض خطر اختلال خوردن قرار دهند. بسیاری از مادران ممکن است شروع به محدود کردن غذا یا ورزش بیش‌از‌حد به عنوان راهی برای مقابله با تغییر بدن خود در دوران بارداری کنند.
نشانه های اختلال خوردن بعد از زایمان
اختلالات خوردن پس از زایمان ممکن است با نشانه‌های مختلفی همراه باشند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییرات در الگوی خوردن
ممکن است مادران با اختلالات خوردن پس از زایمان الگوی خوردن متفاوتی داشته باشند، از جمله کاهش اشتها، افزایش اشتها، یا تغییرات در نوع غذاهای مصرفی.
اضطراب یا استرس در مورد تغذیه خود
مادران ممکن است اضطراب یا استرسی در مورد تغذیه خود یا تغذیه نوزاد داشته باشند که منجر به مشکلات خوردن می‌شود.
تغییرات وزن
افزایش یا کاهش وزن به طور ناعادلانه پس از زایمان ممکن است نشانه‌ای از اختلالات خوردن باشد. به عنوان مثال، افزایش وزن غیرمنطقی یا کاهش وزن بیش از حد می‌تواند نشانگر مشکلات خوردن باشد.
عدم تغییرات مرتبط با زایمان
ممکن است علائم اختلال خوردن پس از زایمان شامل علائمی مانند افسردگی، خستگی، اضطراب، مشکلات خواب، و تغییرات در روابط اجتماعی باشد.
نقص تغذیه
نشانه‌هایی مانند کاهش انرژی، ضعف عمومی، خستگی، و کمبود مواد مغذی می‌تواند نشانگر نقص تغذیه و اختلالات خوردن باشد.
افسردگی و اضطراب
علائمی همچون افسردگی، اضطراب، بی‌اشتهایی، یا اضطراب مرتبط با خوردن می‌تواند نشانگر وجود اختلال خوردن پس از زایمان باشد.
مشکلات گوارشی
مشکلاتی مانند معده درد، اسهال، یا یبوست ممکن است با اختلالات خوردن پس از زایمان همراه باشند.
پیشگیری از اختلال خوردن پس از زایمان
برای پیشگیری از این اختلال یا حل آن می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- از رژیم گرفتن به هر قیمتی اجتناب کنید: رژیم گرفتن یک عامل خطر اصلی در همه‌ی اختلالات خوردن است. در حالی که سایر عوامل خطر ممکن است قابل کنترل نباشند، مثلا سابقه‌ی خانوادگی و ترومای هنگام تولد، اما می‌توانید با انتخاب نکردن رفتارهای رژیمی، خطر ابتلا را کاهش دهید. راه‌های بسیار موثرتری برای مقابله با عوامل استرس‌زا و بدن در حال تغییر وجود دارد.
- ترازوی خود را کنار بگذارید: اگر مستعد اختلال خوردن و تغییر وزن هستید، لطفاً فوراً ترازوی خود را کنار بگذارید. وزن کردن خود اغلب محرکی برای رفتارهای مخرب است.
- یک برنامه‌ی مراقبت پس از زایمان داشته باشید: این کاری است که در صورت امکان باید در بارداری و قبل از تولد نوزاد انجام شود. برای شما مهم است که برنامه‌ای برای نحوه‌ی مراقبت از خود در نظر بگیرید؛ از نظر جسمی، عاطفی و ذهنی. باید پیش‌بینی کنید که استرس‌های بیشتری در راه است و باید برای مقابله با این عوامل استرس‌زا با راهبردهای مقابله‌ای موثر آماده باشید.
- سکوت را بشکنید: اختلالات خوردن، بیماری‌های پنهانی هستند که در انزوا رشد می‌کنند. اگر توانسته اید تا کنون مبارزه‌ی خود را پنهان نگه دارید، هیچ چیز سودمندی عایدتان نشده است. اختلالات خوردن معمولا با شرم و انگ همراه است. اما برای اینکه به خود و کودکتان کمک کنید تا از این حالت رهایی پیدا کنید، باید سکوت را بشکنید و کمک لازم را دریافت کنید.
- از مشاور کمک بگیرید: اگر می‌دانید که در معرض خطر اختلال خوردن هستید، حتما از متخصصان سلامت روان که در زمینه‌ی سلامت روان مادران تخصص دارند، کمک بگیرید.
جمع بندی
اختلالات خوردن پس از زایمان ممکن است با تغییرات متنوعی در الگوی خوردن، وزن، و سلامت روانی همراه باشند. این اختلالات ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی، اضطراب و استرس، نقص تغذیه، و عوامل روانی و اجتماعی باشند. نشانه‌های اختلالات خوردن پس از زایمان شامل تغییرات در الگوی خوردن، اضطراب در مورد تغذیه، تغییرات وزن غیرطبیعی، و علائم مرتبط با افسردگی و اضطراب می‌باشند. برای تشخیص دقیق و مدیریت این اختلالات، مشاوره با پزشک، متخصص تغذیه، و روان‌شناس ضروری است. به کمک روش‌های درمانی مناسب و پشتیبانی موثر، مادران می‌توانند به بهبود الگوی خوردن و سلامت روانی خود بپردازند و به بهترین نحو ممکن از دوره پس از زایمان بهره مند شوند.