در سالهای اخیر، کبد چرب به یکی از مشکلات بهداشتی و پزشکی رایج در ایران تبدیل شده است. این بیماری، که در اثر تجمع غیرطبیعی چربی در سلولهای کبد ایجاد میشود، میتواند به مشکلات جدیتر کبدی و اختلالات متابولیک منجر شود. با توجه به تغییرات سریع در سبک زندگی و تغذیه در کشور، این پرسش مطرح میشود که چرا شیوع کبد چرب در ایران به طور قابل توجهی افزایش یافته است؟ دکتر سید موید علویان، یکی از متخصصان برجسته کبد در کشور، با تحلیل دقیق به بررسی علل این افزایش و عوامل مؤثر بر آن پرداخته است. در این مقاله از وبسایت سعیده سعیدی، به بررسی دیدگاههای ایشان در خصوص علل رشد فزاینده کبد چرب، پیامدهای آن بر سلامت عمومی و راهکارهای پیشگیری و درمان خواهیم پرداخت.

آمار و شیوع کبد چرب در ایران
کبد چرب در ایران به طور فزایندهای در حال افزایش است. بر اساس تحقیقات و مطالعات اخیر:
- شیوع عمومی: حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از جمعیت بزرگسال ایران به کبد چرب مبتلا هستند، که این میزان در مقایسه با سایر کشورها نسبتا بالا است.
- گروههای سنی: شیوع این بیماری در گروههای سنی مختلف قابل توجه است، با این حال، در بزرگسالان و میانسالان بیشتر مشاهده میشود.
- فاکتورهای مرتبط: شیوع این بیماری بهویژه در افرادی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند، بیشتر است.
عوامل مؤثر بر افزایش شیوع
تغییرات سبک زندگی:
- رژیم غذایی: مصرف بالا از غذاهای پرچرب، شیرینیها و مواد غذایی فرآوریشده یکی از دلایل اصلی افزایش شیوع کبد چرب است. این تغییرات در الگوهای غذایی بهویژه در دهههای اخیر بارزتر شده است.
- کمتحرکی: سبک زندگی کمتحرک و نشستنهای طولانیمدت به افزایش شیوع کبد چرب کمک کرده است. کاهش فعالیت بدنی و ورزش نکردن یکی از عوامل کلیدی در این زمینه است.
عوامل اجتماعی و اقتصادی:
- تحصیلات و درآمد: افرادی با سطح تحصیلات و درآمد پایینتر، بهویژه در مناطق کمبرخوردار، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار دارند. این وضعیت میتواند به دلیل دسترسی محدود به تغذیه مناسب و مراقبتهای بهداشتی باشد.
فاکتورهای ژنتیکی و ارثی:
- پیشینه خانوادگی: وجود پیشینه خانوادگی از کبد چرب و بیماریهای متابولیک میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
پیامدهای شیوع بالا
افزایش شیوع کبد چرب در ایران به پیامدهای مختلفی منجر شده است، از جمله:
- بار مالی و بهداشتی: هزینههای درمانی و مراقبتی مرتبط با کبد چرب و بیماریهای متابولیک مرتبط میتواند بار مالی سنگینی بر دوش سیستم بهداشت و درمان کشور بگذارد.
- تأثیرات بر کیفیت زندگی: بیماریهای مرتبط با کبد چرب، نظیر دیابت و فشار خون بالا، میتوانند کیفیت زندگی افراد را کاهش دهند و منجر به مشکلات جدیتری شوند.
همچنین بخوانید: همه چیز درباره کبد چرب و روش درمان آن
دکتر سید موید علویان: واقعا چرا اینقدر دچار کبد چرب شده ایم؟
چربی در کمین سلول های بدن نشسته است و روز به روز جامعه ما چاق تر شده است. به امتداد افزایش میزان چاقی، خطر بيماريهاي قلبي- عروقي، سكتههاي مغزي، بالا رفتن كلسترول وتري گليسيريد خون و ديابت نیز افزایش می یابند. این بیماری ها را باید جدی گرفت.
رژيم غذايي نامناسب و پرخوري و در كنار آن كاهلي و كم تحركي سبب شده كه كبدها چرب شوند، تا حدي كه براساس برخي تحقيقات انجام شده حداقل سی درصد از مردم كشورمان دچار کبد چرب شده اند و کبد که در دفع سموم وظیفه اساسی دارد، خود با چربی زیاد مسموم می شود.
گرچه کبد چرب بیشتر در افراد چاق دیده می شود ولی در افراد لاغر با سابقه ژنتیکی دیابت و مصرف کنندگان چربی و روغن فراوان هم دیده می شود. کبد چرب از سفره ناسالم و شکم بر می خیزد.
زنان خانه دار کم تحرک و کارمندان که وقت زیادی برای آشپزی ندارند و مجبور به مصرف غذاهای آماده و ناسالم می شوند. با رسوب چربی در کبد باید مقابله کرد و برای حذف آن باید تلاش زیادی نمود.
مبتلایان به دیابت مستعد کبد چرب هستند و از طرفی دیگر مبتلایان به کبد چرب مستعد ابتلا به دیابت در آینده هستند.
اولين قدم در درمان، افزايش میزان تحرك و انتخاب ورزش و به موازات آن كاهش چشمگير مصرف چربي اشباع شده در غذاي مصرفي است. زيرا قويترين عامل در افزايش چربيهاي مضر، مصرف اسيدهاي چرب اشباع شده است. بايد محصولات لبني پرچرب، كره، پنير، بستني، سوسيس، گوشتهاي چرب را حذف كرد و به جاي آن از محصولات لبني كم چرب، گوشت بدون چربي و سبزيجات و ميوه بیشتر استفاده كرد.
مصرف غذاها به روش آبپز و بخارپز و استفاده از سبزيجات و غذاهاي گياهي از راههايي است كه ميتوان براي جلوگيري از ابتلاءبه كبد چرب براي آن حساب ويژهاي در زندگي ايجاد كرد و در كنار مصرف چنين غذاهايي روزي نيم ساعت ورزش كرد، ورزشي كه ضربان قلب ما را به ١٣٠ در دقیقه برساند و كاملا عرق كنيم.
عدهاي از افراد نميتوانند از طعم و مزه غذاهاي چرب بگذرند و ادعا دارند که بدون چربي غذاها براي آنها غيرقابل تحمل خواهد بود. باید به آنها گفت که چربي براي كبد مضر است و غذايي كه سرخ ميشود آكنده از چربي مضر است و غذای آب پز بهتر و سالم تر است و یا حداقل كاري كه اين افراد ميتوانند انجام دهند، اين است كه از روغن كمتري براي سرخ كردن غذا استفاده كنند. راهحل بعدي هم اين است كه از ماهيتابههايي كه اخيرا به بازار آمده و غذا را بدون روغن سرخ ميكنند، استفاده كنند. انسان باید به جنگ عادت های غلط برود. ما بيماراني داريم كه وقتي ميگوييم نمك نخوريد، يا غذاهاي چرب و سرخ شده نخوريد، انگار كه دنيا را از آنها گرفتهايم. همين بيماران بعد از اينكه دچار حملات قلبي ميشوند يا سكته مغزی ميكنند ، چنان دچار وحشتي كه سراسر وجود آنها را ميگيرد و ظرف مدت کوتاهی، عدم مصرف نمك، چربي، قند و... براي آنها يك مسأله عادي ميشود و ذائقه آنها كاملا تغيير ميكند كه نشان ميدهد ما مردم ايران ميتوانيم عادت غذايي خود را تغيير دهيم اما هميشه اجباري بايد براي ما وجود داشته باشد!
ما در ايران عادتهاي خوب غذايي داشتيم و البته هنوز هم داريم كه عدهاي از مردم به ويژه در روستاها از آن استفاده ميبرند و سود آن را هم ميبينند، همچنانكه كلم، كاهو، سيب، ليمو، پوست مركبات، نعناع، پونه، كاسني، انگور، مرزنگوش، توت، توت فرنگي، هويج، جوانه گندم، خار عليص از گياهان دوستدار كبد هستند. البته بسياري هم آن را فراموش كردهاند. ما غذاهاي فستفود سالم هم داريم؛ ميرزا قاسمي يك نوع غذاي سريع اما سالم است. غذاهایی که در برخی شهر ها با کشک درست می کنند كه سرشار و انباشته از كلسيم است. باید به سنت های درست بازگشت. به جای نوشابه های قندی و گاز دار، از دوغ های مناسب و شربت های بدون قند نعنا و لیمو ترش استفاده کرد.
هموطن عزیز: سلامتی شما آرزوی ما است و تنها با افزایش دانش صحیح سلامت می توان بر بیماری ها چیره شد. اگر فکر کردید این مطلب برای دیگران مفید است ، این را برای دوستان و آشنایان خود ارسال کنید.