در دنیای امروز که بسیاری از افراد به دنبال کاهش مصرف قند و کنترل وزن هستند، شیرین کننده های رژیمی به عنوان جایگزینی محبوب برای شکر وارد سبد غذایی شده‌اند. این ترکیبات بدون کالری یا کم‌کالری، اغلب در نوشیدنی‌های بدون قند، آدامس‌ها، دسرها و مکمل‌های غذایی استفاده می‌شوند و ظاهر فریبنده‌ای از سلامت را به همراه دارند. اما آیا واقعاً بی‌خطرند؟
پژوهش تازه‌ای که در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵ در نشریه فیزیولوژی منتشر شده، نشان می‌دهد که برخی از شیرین کننده های رژیمی می‌توانند خطر لخته شدن خون (ترومبوز) را افزایش دهند؛ وضعیتی که ممکن است منجر به سکته مغزی، حمله قلبی یا مشکلات عروقی دیگر شود. این یافته‌ها توجه متخصصان تغذیه و سلامت را به بازنگری در مصرف طولانی‌مدت این مواد جلب کرده‌اند.
در این مقاله از وبسایت سعیده سعیدی کارشناس لاغری بدون رژیم، به بررسی دقیق این پژوهش و تأثیر احتمالی شیرین‌کننده‌های رژیمی بر سلامت خون و قلب خواهیم پرداخت. اگر به تغذیه سالم و آگاهانه اهمیت می‌دهید، خواندن این مطلب برای شما ضروری است.
چرا شیرین کننده های رژیمی این‌قدر رایج شده‌اند؟
شیرین کننده های رژیمی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی، موادی هستند که طعم شیرین مشابه شکر دارند اما معمولاً فاقد کالری یا دارای کالری بسیار اندکی هستند. این مواد می‌توانند چندین برابر شیرین‌تر از شکر باشند، به همین دلیل مقدار کمی از آن‌ها برای ایجاد طعم شیرین کافی‌ست. از رایج‌ترین انواع شیرین‌کننده‌های رژیمی می‌توان به آسپارتام، ساخارین، سوکرالوز و استویا اشاره کرد.
در سال‌های اخیر، افزایش آگاهی عمومی درباره مضرات مصرف زیاد شکر، مانند چاقی، دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی، باعث شده مردم به دنبال جایگزین‌های سالم‌تری باشند. همین روند باعث رشد چشمگیر بازار محصولات "بدون قند" شده است؛ از نوشیدنی‌های رژیمی گرفته تا دسرها، آدامس‌ها، داروها و حتی مکمل‌های ورزشی. شرکت‌های غذایی نیز برای جلب رضایت مصرف‌کنندگان، به‌طور گسترده‌ای از شیرین کننده های رژیمی استفاده می‌کنند.
اگرچه این شیرین‌کننده‌ها در نگاه اول راه‌حلی سالم برای کنترل قند خون و کاهش وزن به نظر می‌رسند، اما تحقیقات اخیر نگرانی‌هایی را درباره تأثیرات پنهان آن‌ها بر سلامت، از جمله احتمال افزایش خطر لخته شدن خون، مطرح کرده‌اند؛ موضوعی که در ادامه این مقاله بررسی خواهیم کرد.
آیا شیرین کننده های رژیمی واقعاً خطرناک‌اند؟
در تاریخ ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، نتایج یک پژوهش علمی مهم در نشریه فیزیولوژی (Physiology) منتشر شد که توجه بسیاری از متخصصان تغذیه و پزشکی را به خود جلب کرد. این مطالعه روی گروهی از بزرگسالان انجام شد که به‌طور منظم از شیرین کننده های رژیمی در رژیم غذایی خود استفاده می‌کردند.
پژوهشگران دریافتند که مصرف مداوم برخی از این شیرین‌کننده‌ها، به‌ویژه ترکیباتی مانند سوکرالوز و آسه‌سولفام K، باعث تغییراتی در عملکرد سلول‌های اندوتلیال (سلول‌های پوشاننده دیواره رگ‌ها) می‌شود. این تغییرات، شرایط را برای تشکیل لخته‌های خونی تسهیل می‌کند. همچنین، در نمونه‌های خون افراد شرکت‌کننده، افزایش فعالیت پلاکت‌ها و فاکتورهای انعقادی مشاهده شد؛ دو شاخص کلیدی در فرآیند ترومبوز (لخته شدن خون).
محققان هشدار داده‌اند که اگرچه این نتایج هنوز در مرحله پژوهشی قرار دارند و برای اثبات قطعی آن‌ها به تحقیقات بلندمدت‌تری نیاز است، اما مصرف بی‌رویه و بدون آگاهی از شیرین‌کننده‌های رژیمی می‌تواند به‌ویژه برای افراد در معرض خطر (مانند بیماران قلبی، دیابتی‌ها و سالمندان) خطرساز باشد.
توصیه‌های تغذیه‌ای و جایگزین‌های سالم برای شیرین کننده های رژیمی
با توجه به نتایج پژوهش‌ها و نگرانی‌های موجود در مورد اثرات منفی شیرین کننده های رژیمی بر سلامت، بسیاری از متخصصان تغذیه پیشنهاد می‌کنند که مصرف این مواد باید با احتیاط و در حد اعتدال باشد. برای کسانی که به دنبال کاهش مصرف قند هستند، استفاده از شیرین‌کننده‌های طبیعی و کم‌کالری می‌تواند گزینه بهتری باشد. در اینجا برخی از بهترین جایگزین‌های طبیعی برای شیرین‌کننده‌های مصنوعی آورده شده است:
استویا: استویا یک شیرین‌کننده طبیعی است که از برگ‌های گیاه استویا استخراج می‌شود. این شیرین‌کننده بدون کالری و مناسب برای دیابتی‌ها است. استویا علاوه بر طعم شیرین، خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی نیز دارد.
عسل طبیعی: عسل، در مقایسه با شکر سفید، یک شیرین‌کننده طبیعی است که علاوه بر طعم شیرین، حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید است. البته باید به این نکته توجه داشت که عسل هم کالری دارد، بنابراین باید در مصرف آن دقت کرد.
سیروپ افرا (شیره افرا): سیروپ افرا یکی از شیرین‌کننده‌های طبیعی است که به دلیل محتوای بالای آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی در مقایسه با شکر، گزینه‌ای سالم‌تر محسوب می‌شود.
پودر نارگیل: این شیرین‌کننده طبیعی حاوی مواد مغذی مانند منیزیم و آهن است و در پخت و پز نیز به خوبی جایگزین شکر می‌شود. همچنین، میزان قند موجود در پودر نارگیل پایین‌تر از شکر است.
توت‌فرنگی و میوه‌های طبیعی: استفاده از میوه‌های تازه یا خشک‌شده برای شیرین کردن نوشیدنی‌ها و دسرها یک گزینه طبیعی و سالم است. این میوه‌ها علاوه بر شیرینی طبیعی، حاوی فیبر، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.
اگرچه شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است در کوتاه‌مدت بی‌ضرر به نظر برسند، اما برای حفظ سلامت بلندمدت و جلوگیری از مشکلاتی مانند افزایش خطر لخته شدن خون، بهتر است از گزینه‌های طبیعی و سالم‌تر استفاده کنید.
حس فریبنده «سالم بودن»؛ خطر شیرین اما پنهان
یکی از خطرناک‌ترین جنبه‌های شیرین کننده های رژیمی نه در ساختار شیمیایی‌شان، بلکه در ذهنیتی‌ست که درباره‌شان ساخته شده. ما اغلب با دیدن برچسب‌هایی مثل «بدون قند» یا «مناسب برای رژیم»، به‌صورت ناخودآگاه فکر می‌کنیم که با یک انتخاب سالم روبه‌رو هستیم؛ انتخابی که می‌توان با خیال راحت، آن را هر روز و حتی در مقادیر زیاد مصرف کرد. همین احساس امنیت کاذب، دقیقاً همان چیزی‌ست که این ترکیبات را از یک ابزار مفید به یک تهدید پنهان تبدیل می‌کند.
واقعیت این است که صنعت غذا هوشمندانه روی دغدغه‌های ما برای کاهش وزن و کنترل دیابت سرمایه‌گذاری کرده و محصولاتی را عرضه کرده که بیشتر از اینکه سالم باشند، بازاریابی شده‌اند. مصرف‌کننده در این بازی نه دانش لازم را دارد، نه هشدارها را جدی می‌گیرد، و نه منابع قابل اعتمادی در اختیار دارد تا پشت پرده این «شیرینی بی‌گناه» را بشناسد.
ما گمان می‌کنیم که داریم از قند دوری می‌کنیم، اما در واقع به همان اندازه — یا شاید بیشتر — در معرض عوارض دیگری قرار گرفته‌ایم که آرام‌آرام و بی‌صدا ظاهر می‌شوند: از اختلالات متابولیک گرفته تا افزایش ریسک لخته شدن خون.
جمع بندی و توصیه پایانی
در دنیایی که سلامت و تناسب اندام به دغدغه روزمره بسیاری از ما تبدیل شده، شیرین کننده های رژیمی در ظاهر راه‌حلی ساده و بی‌خطر برای کاهش قند دریافتی به نظر می‌رسند. اما شواهد علمی جدید، از جمله پژوهش سال ۲۰۲۵، نشان می‌دهند که این ترکیبات به هیچ‌وجه بی‌ضرر نیستند و ممکن است سلامت ما را در سکوت به خطر بیندازند؛ به‌ویژه با افزایش خطر لخته شدن خون که یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای قلب و مغز محسوب می‌شود.
اینکه فکر کنیم چون یک محصول برچسب "بدون قند" دارد، پس می‌توانیم آن را بدون محدودیت مصرف کنیم، یکی از اشتباهات رایج این روزهاست. آنچه بدن ما نیاز دارد، بازگشت به تغذیه طبیعی، آگاهانه و متعادل است؛ نه تکیه به جایگزین‌هایی که هنوز اثرات بلندمدت آن‌ها به‌طور کامل شناخته نشده‌اند.
توصیه ما ساده اما جدی‌ست: اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید، مصرف شیرین‌کننده‌های رژیمی را محدود کنید. برچسب‌های تجاری را با چشمان باز بخوانید، فریب ظاهر «سالم» محصولات را نخورید و تا جای ممکن، طعم شیرینی را از منابع طبیعی و واقعی مانند میوه‌ها، عسل یا استویا دریافت کنید.
بدن شما هوشمندتر از آن است که با ترکیبات ساختگی فریب بخورد—فقط کافی‌ست به آن گوش دهید.
من خیلی نوشیدنی بدون قند مصرف می‌کنم ،هم باعث افزایش اشتها میشه هم باعث وابستگی .مرسی برای این مطلب سازنده