سرطان روده بزرگ یکی از مباحث پزشکی است که به شدت تأثیرگذار بر جامعه جهانی میباشد. این نوع سرطان، که اغلب به عنوان سرطان کولورکتال نیز شناخته میشود، از طریق تشکیل تودههای بدخیم در قسمتهای مختلف روده بزرگ ایجاد میشود. این بیماری اغلب در ابتدا بدون علائم و بشرطی که به مراحل پیشرفتهتر برود، نشانهای خاصی از خود را نشان میدهد. در این مقاله از وبلاگ سعیده سعیدی، به بررسی جزئیات سرطان روده بزرگ و علائم مربوط به آن خواهیم پرداخت. اطلاعات به دست آمده از تحقیقات و مطالعات نشان میدهد که شناخت دقیق از علائم این بیماری میتواند در تشخیص زودرس و درمان موثرتر آن تاثیرگذار باشد.
سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ (سرطان کولورکتال) یک نوع سرطان است که از بافتها و سلولهای روده بزرگ نشأت میگیرد. این نوع سرطان میتواند در هر قسمتی از روده بزرگ ایجاد شود، از جمله کولون و مستقیم (رکتوم). بسیاری از سرطانهای روده بزرگ از آغاز پلیپهای خوشخیم یا زخمهای خودنگار تشکیل میشوند، که در طول زمان به سلولهای بدخیم تبدیل میشوند.
عوامل مختلفی میتوانند به افزایش خطر ابتلا به سرطان رودهبزرگ منجر شوند، از جمله عوامل ژنتیک، سابقه خانوادگی از سرطان، مصرف دخانیات، ناپسندی در رژیم غذایی (از جمله مصرف کم مقدار فیبر و بالا بودن مقدار چربی)، فعالیت کمحرکتی و سن.
مراحل پیشرفت سرطان کولورکتال
پزشک متخصص گوارش شما ممکن است از سطحبندی سرطان به عنوان راهنمایی جهت تشخیص میزان پیشرفت سرطان استفاده کند. دانستن مرحله سرطان به پزشک کمک میکند تا بهترین درمان ممکن را اتخاذ کرده و چشم انداز طولانی مدت بیماری شما تخمین بزند.در ابتدا سرطانروده بزرگ تنها در داخلیترین پوشش روده بزرگ به نام مخاط یافت میشود.
مرحله اول
سرطان کولون به این معنی است که تومور فراتر از پوشش داخلی گسترش یافته است اما در داخل روده بزرگ باقی میماند و به غدد لنفاوی گسترش یافته است. غدد لنفاوی اندامهای کوچکی هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و مانند فیلتر عمل میکنند. همچنین سرطان به آستر یا مخاط کولون یا رکتوم نفوذ کرده است؛ اما هنوز وارد دیواره های ارگان نشده است.
مرحله دوم
سرطان روده بزرگ از طریق لایه عضلانی خارجی ضخیم روده بزرگ به دیوارههای کولون یا رکتوم نفوذ پیدا کرده است؛ اما هنوز گرههای لنفاوی یا بافتهای اطراف درگیر نشدهاند.
مرحله سوم
سرطان روده بزرگ به خارج از روده بزرگ در این مرحله معمولاً یک تا سه گره لنفاوی درگیر شده است. بدین ترتیب سرطان به گرههای لنفاوی گسترش یافته است؛ اما هنوز در دیگر قسمتهای بدن پخش نشده است.
مرحله چهارم
سرطان روده بزرگ به سرطان به دیگر بخش های دور بدن مانند کبد یا ریه ها منتقل شده است. ممکن است در غدد لنفاوی باشد.
انواع سرطان روده بزرگ
سرطان رودهبزرگ یا سرطان کولورکتال از انواع مختلفی به شمار میرود، که به توجه به محل شروع تشکیل توده بدخیم، نوع سلولهای متضرر، و سایر عوامل تعیین میشوند. در زیر به برخی از انواع رایج سرطان رودهبزرگ اشاره شده است:
سرطان کولون:
آدنوکارسینوم:
بیشترین نوع سرطان کولون را تشکیل میدهد و از سلولهای غدهای تشکیل شده است.
کارسینوما سلولهای تخمدانی:
این نوع سرطان از سلولهای تخمدانی روده بزرگ نشأت میگیرد.
سرطان رکتوم:
آدنوکارسینوم رکتوم:
مشابه آدنوکارسینوم کولون، اما در قسمت پایینتر روده بزرگ (رکتوم) ایجاد میشود.
سرطان سول:
آدنوکارسینوم سول:
این نوع سرطان در منطقهای از روده بزرگ به نام سول (جلوی مقعد) ایجاد میشود.
علائم سرطان روده بزرگ
در ۷۵% موارد ابتلا به سرطان روده یا کولون در افراد بدون سابقه خانوادگی و یا سایر عوامل مولد سرطان رخ میدهد و متاسفانه در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است. پس علائم سرطان رودهبزرگ نیز در مراحل اولیه مشاهده نمیشود. علائم مراحل ابتدایی بیماری در صورت وجود، شامل موارد زیر است:
- یبوست
- اسهال
- تغییر رنگ مدفوع
- تغییر شکل مدفوع، مانند:
- باریک شدن مدفوع
- وجود خون در مدفوع
- خونریزی روده بزرگ
- تولید گاز بیش از حد
- گرفتگی شکم
- درد شکم
در صورت مشاهده هر یک از علائم نامبرده، جهت انجام تست غربالگری کولون Colon screening test) به متخصص گوارش مراجعه کنید.
علائم مراحل انتهایی سرطان کولورکتال
علائم سرطان کولورکتال در مراحل انتهایی بیماری (مراحل 3 و 4) مشخصتر هستند. علاوه بر علائم ذکر شده در بالا، ممکن علائم دیگری نظیر موارد زیر داشته باشید:
- خستگی مفرط
- ضعف غیرقابل توضیح
- کاهش ناخواسته وزن
- ایجاد تغییراتی در مدفوع که بیش از یک ماه طول کشیده است
- احساس میکنید روده شما کاملاً خالی نیست
- استفراغ
اگر سرطان به دیگر بخشهای بدن گسترش یابد، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- یرقان (زردی چشم و پوست)
- تورم در دست یا پاها
- مشکلات تنفسی
- سردردهای مزمن
- تاری دید
- شکستگی استخوان
- خونریزی گوارشی
- خونریزی از مقعد یا تغییر در عادات دفع از شایعترین علائم هشداردهنده ابتلا به سرطان رودهبزرگ است.
- تغییر طولانی یا مکرر در اجابت مزاج اعم از یبوست یا اسهال
- دفع ترشحات غیر معمول از مقعد
- تغییر قطر مدفوع
- کمخونی به خصوص در مردان و در سنین بالا
چه کسانی در معرض ابتلا به سرطان کولورکتال هستند؟
موارد غیرقابل اجتناب
برخی از عواملی که خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش میدهند، غیرقابل اجتناب هستند.
افزایش سن، یکی از همین موارد است. احتمال ابتلای شما به سرطان کولورکتال از سن 50 به بعد افزایش مییابد.
- سابقه داشتن پولیپ کولون
سابقه ابتلا به بیماریهای روده (Intestinal diseases) - سابقه خانوادگی سرطانروده بزرگ یا راست روده یا بیماری التهابی روده
- داشتن سندرم ژنتیکی مانند: پولیپوز آدنوماتوز (Adenomatous polyposis) خانوادگی
عوامل قابل اجتناب
ریسک فاکتورهای دیگر قابل پیشگیری هستند؛ به این معنی که شما میتوانید با تغییر آنها، احتمال ابتلای خود به سرطان کولورکتال را کاهش دهید. این عوامل عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- استعمال دخانیات
- نوشیدن زیاد الکل
- دیابت نوع 2
- عدم فعالیت جسمانی
- رژیم غذایی نامناسب که شامل مواد غذایی پرچرب و کم فیبر فرآوری شده یا حاوی مقادیر بالای گوشت قرمز و مقادیر اندک میوه و سبزی میشود.
چه زمانی برای تشخیص سرطان به متخصص گوارش مراجعه کنیم؟
با توجه به خطرناک بودن سرطان روده و دشواری تشخیص سرطان در مراحل اولیه، توصیه میکنیم به صورت دورهای آزمایشات لازم جهت اطمینان از سلامتی خود را توسط پزشک متخصص کبد و آندوسکوپی انجام دهید. شما از طریق درمانکده میتوانید جهت بررسی علائم سرطان روده، از دکتر گوارش آنلاین مشاوره بگیرید. همچنین میتوانید با مراجعه به لیست بهترین متخصصان گوارش، کبد و آندوسکوپی، (endoscopy,) به صورت اینترنتی نوبت خود را رزرو کنید.
اگر شما ۵۰ ساله یا مسن تر هستید و در معرض خطر متوسط سرطان رودهبزرگ و راست روده قرار دارید، توصیه میشود که یک یا چند روش غربالگری زیر را مد نظر قرار دهید، انجام آزمایش سالانه خون مخفی در مدفوع، همراه با سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر که هر ۵ سال یکبار صورت میگیرد.
آزمون تنقیه باریم هر ۵ سال یکبار (معاینه انگشتی مقعد (راست روده) باید همزمان با سیگموئیدوسکوپی (Sigmoidoscopy,)، کولونوسکوپی یا تنقیه باریم انجام شود.) هر ۱۰ سال یکبار آزمون کولونوسکوپی (مشاهده روده بزرگ با لولههای ویژه)